با کسی که قدرمان را نمی داند چه باید بکنیم؟ - وبلاگ آموزشی و فنی

به گزارش وبلاگ آموزشی و فنی، قدرشناس بودن از آن مفاهیمی است که زیاد باعث دلخوری و ناراحتی و مشاجره می گردد.

رابطه های زیادی به همین علت خدشه دار می شوند و گلایه بسیاری از افراد از اطرافیانشان، این است که قدرشناس نیستند. اما واقعا قدرشناسی یعنی چه؟

ماجرای من و قدرنشناسی دوستم

می دیدم با همه برای ثبت نام کلاسش صحبت می نماید. توانسته بود در آزمون ورودی یک دانشگاه خوب قبول گردد و حالا لنگ یک آزمون زبان بود. خیلی وقت نداشت اما ظاهرا به هر جا سر زده بود یا استاندارد مورد نظر را نداشت یا وقت برای ثبت نام. حسابی کلافه بود، فکر کردم شاید بتوانم مشکلش را حل کنم، برای همین به یکی از اقوام که خیلی هم با آنها رودربایستی دارم زنگ زدم.

به قول معروف رو انداختم و توانستم برایش یک جا در موسسه آنها بگیرم تا ثبت نام کند. وقتی زنگ زدم و موضوع را گفتم خیلی مسرور شد. خبر دارم که زود ثبت نام کرد. چرا اینها را تعریف می کنم؟ چون کلافه ام. هفته بعد که دیدمش انتظار داشتم یک تشکر خشک و خالی هم که شده از من بکند اما دیدم رفت و خیلی مسرور برای بقیه تعریف کرد که به زودی مدرک زبانش را هم می گیرد. طوری حرف می زد انگار با کوشش فراوان خودش جا پیدا نموده، به روی مبارکش هم نیاورد.

بچه ها در جست وجوی توجه

بیایید به چند سال پیش برگردیم، وقتی کودکی بیش نبودیم و دنیای مشابه تری داشتیم. در دنیای کودکی، تقریبا همه بچه ها عاشق توجه گرفتن از بقیه، به خصوص والدین خود هستند. آنها همه کوشش خود را می نمایند که توجه والدین شان را به هر نحوی که شده به دست بیاورند. والدین هم خیلی زود کشف می نمایند که بزرگ ترین اهرم ممکن برای راهنمایی رفتار بچه هایشان، خیلی ساده در اختیارشان است.

نمونه هایش هم خیلی فراوان است، خود شما چند بار پیش آمده که یک کودک را به عنوان دختر خوب یا پسر خوب تشویق نموده اید؟ چند بار شده که به کودکی برای رفتار نامناسبش بی توجهی نموده اید و چه قدر پیش آمده که وقتی رفتار مطلوبی در کودکی دیده اید، او را تشویق نموده یا خیلی به او توجه نموده اید.

این الگو تقریبا برای همواره در فکر کودک می ماند. نگاهی به سیستم های آموزشی یا کاری بیندازید، نظام پاداش و جریمه، همه و همه از همین قاعده پیروی می نمایند. خیلی ساده و خلاصه، ما در دوران کودکی یاد می گیریم که کارهای خوب انجام دهیم و به خاطر آنها توجه بگیریم، تشویق شویم، جمله های محبت آمیز بشنویم، در آغوش گرفته شویم یا حتی جایزه بگیریم.

زندگی اجتماعی مسالمت آمیز

خانواده اولین پایگاه ما برای یادگیری قواعد زندگی اجتماعی است. قانون هایی که در خانه کشف می کنیم و با چند بار آزمون در فکرمان حک می کنیم، خیلی زود به زندگی بیرونی هم تعمیم پیدا می نمایند و حتی تقویت می شوند. وقتی خوب درس بخوانیم یا در کارهای مدرسه شرکت کنیم، پاداش می گیریم؛ از جنس نمره، توجه، تشویق یا گرفتن پست هایی مانند مبصر.

در این بازی اجتماعی بزرگ، کم کم آنهایی که جایزه ها و توجه های بیشتری می گیرند، محبوب تر هم می شوند. پس الگویی که یاد گرفته ایم دائم بیشتر تقویت می گردد. حدس می زنید بین این الگو و قدرشناسی چه رابطه ای وجود دارد؟

معامله ای از نوع پایاپای

خیلی زود در زندگی اجتماعی یاد می گیریم کارهایی که می کنیم پیامدهایی دارند. به این منظور هزاران جمله آموزنده و ضرب المثل هم داریم. برای مثال هرچه بکاری همان را درو می کنی انگار نوعی معامله در جریان است و هر فردی سعی می نماید با رفتار بهتر، رفتارهای مطلوب تر دیگران را به خودش برگرداند.

منتها اتفاقی که گاهی می افتد، این است که دریافت ها برایمان به صورت انتظار در می آیند؛ یعنی وقتی آن چیزی را که فکر می کنیم قرار است کسب کنیم، به دست نمی آوریم، دچار حس ناکامی می شویم و فکر می کنیم توجهی را که باید به دست نیاورده ایم. حس کودکی را پیدا می کنیم که به سختی خانه را مرتب نموده اما والدینش هنگام ورود حتی متوجه هم نشده اند، چه برسد به اینکه به او توجه نمایند یا پاداش بدهند. آن وقت اخم هایمان در هم می رود و عصبانی می شویم چون آن چیزی را که رویش حساب نموده بودیم به دست نیاورده ایم.

چه طور قدرشناس باشیم؟

البته بهتر است که آدم انتظار قدرشناسی یا چیزی شبیه به این را از بقیه نداشته باشد اما این بدان معنا نیست که اگر قدرشناسی نشان دهید، کسی ناراحت می گردد! اینکه بدانید چه طور قدرشناسی خود را نشان دهید، یاری می نماید رابطه های بهتری داشته باشید و باقی افراد برای یاری کردن به شما بیشتر از خودشان رغبت نشان دهند. برای نشان دادن قدرشناسی، چند نکته را در نظر داشته باشید:

حواستان به کارهایی که بقیه برای شما انجام می دهند، باشد. گاهی آدم اصلا حواسش نیست که بقیه دارند برای او کاری یا لطفی انجام می دهند. شاید علتش این است که یا آن افراد خیلی به ما نزدیک و با ما صمیمی هستند، در نتیجه ناخواسته کارها و لطف هایشان را به حساب رفتارهای معمول و طبیعی روزمره می گذاریم یا اینکه اصلا حواسمان نیست که آنها به خاطر ما خودشان را به زحمت- هرچند کوچک و در ظاهر بی اهمیت- انداخته اند.

در این مواقع کافی است یک لحظه در فکرتان مرور کنید که اگر آن فرد، آن کار خاص را برای شما انجام نمی داد چه اتفاقی رخ می داد یا اینکه تصور کنید که اگر خودتان این کار را برای دیگری انجام بدهید، چه قدر وقت یا انرژی از شما صرف می گردد. بدون شک این دو روش به شما یاری می نمایند که حواستان جمع باشد و از کنار لطف های دیگران به راحتی عبور نکنید.

سعی کنید حتما با کلام از دیگران تشکر کنید. خیلی ها تصور می نمایند همین که در رفتار خود وجه مثبتی نشان دهند یا اینکه لبخندی بزنند، یا حتی در فرصت های بعدی جبران نمایند، خودش گویا است. اما هیچ چیز جای کلام را نمی گیرد. مگر چه کار سختی است؟ گفتن چند کلمه واقعا از انجام خیلی از کارهایی که هر روز برای بقیه انجام می دهیم ساده تر است، اما از زیر آن طفره می رویم، چرا؟

توجه بیرونی؛ توجه درونی

با این حس های بد چه باید کرد؟ یعنی کلا باید این الگو را از فکر مان پاک کنیم؟ نه! قرار نیست قدرشناسی را از برنامه رفتاری زندگی خودمان حذف کنیم، نه ضرورتی دارد و نه امتیازی. در واقع، همچنان توصیه این است که به آدم ها توجه و محبت کنید و وقتی برایتان کاری انجام می دهند، نشان بدهید ارزش کاری که نموده اند را می دانید و در نتیجه اش بگذارید توجهی که دوست دارند را به دست بیاورند.

اما بحث اصلی این است که وقتی توجه مورد نظر به دست نمی آید و ناکام می شویم، چه باید بکنیم؟ بگذاریم حالمان بد باشد؟ به خودمان حق بدهیم که شاکی شویم؟ گله و تلافی کنیم؟ یا اینکه بگذریم و خشم مان را بخوریم؟ هیچ یک؛ فقط، بدانیم چه احساسی داریم. فقط بدانیم که چرا از آن آدم عصبانی شده ایم. عصبانیت خودمان را ببینیم و انکارش نکنیم. بعد چند دقیقه ای با خودمان خلوت نموده و به خودمان یادآوری کنیم که سرو کله این حس بد اصلا از کجا پیدا می گردد.

کسانی که به مرور یاد گرفته باشند توجه مورد نظرشان را از درون خود بگیرند، در این راه خیلی راحت ترند. آنها همین که خودشان نسبت به خودشان حس خوبی داشته باشند و از خودشان راضی باشند برایشان کافی است. اما کسانی که هنوز توجه لازم خود را کاملا از بیرون می گیرند، راه سخت تری دارند و بیشتر اذیت می شوند.

جزو هر یک از این گروه ها که باشید، در چنین مواقعی، فقط به خودتان یادآوری کنید که توجهی را که می خواستید نگرفته اید و از این بابت ناراحتید. راهش هم این است که به خودتان این توجه را برسانید، برای خودتان یک خوراکی خوشمزه خریداری کنید، از کاری که انجام داده اید برای دوستی که شما را تشویق و تحسین می نماید تعریف کنید، از تعریفش لذت ببرید، به خودتان یک جایزه بدهید، حتی در حد یک جمله محبت آمیز. برای مثال اینکه به خودتان به خاطر کاری که نموده اید افتخار می کنید، تاثیرش عالی است. امتحان کنید.

چند توصیه برای تشکر کردن

وقتی می خواهید از کسی زبانی تشکر کنید، چند نکته را در نظر داشته باشید:

از جمله های کامل بهره ببرید، نه اینکه فقط یک کلمه بگویید. جمله را هم کامل ادا کنید. انتهای جمله ها را قورت ندهید. درست است که طرف مقابل می فهمد دارید چه می گویید اما مهم این است که از زبان خود شما بشنود نه اینکه در فکرش تکمیلش کند.

در جمله خود بگویید که بابت چه چیزی تشکر می کنید. برای مثال بگویید از اینکه وقت گذاشتی یا به حرفم گوش دادی، یا کوشش کردی به من یاری کنی و ... سپاسگزارم. بگذارید طرف مقابلتان بداند که شما کاری را که برایتان انجام داده می بینید.

هدیه بدهید. هدیه های خیلی کوچک مانند گل، یک کارت کوچک، یک شکلات یا هر چیز دیگری، احساس خوبی با خود منتقل می نمایند.

به موقع تشکر کنید. برخی ها آن قدر تشکر و قدردانی را سخت می گیرند که کلی به تعویق می افتد و ارزشش را از دست می دهد. برای مثال منتظر فرصت مناسبی می مانند تا حضوری تشکر نمایند یا اینکه می خواهند هدیه ای آن چنانی تهیه نمایند اما حواسشان نیست که اگر دیر گردد، دیگر آن تاثیر را ندارد. پس به جای سخت گرفتن، فوری و به موقع اقدام کنید؛ حتی اگر به برترین شکلی که دلتان می خواهد نگردد.

در جمع تشکر کنید. دریافت تعریف و توجه در جمع، تاثیر مثبت آن را بیشتر می نماید چون خواه ناخواه توجه دیگران هم به او معطوف می گردد و احساس خوب او را چند برابر می نماید. می توانید در جمع تعریف کنید که چه اتفاقی افتاده یا اینکه خیلی رسمی و در عین حال محبت آمیز سپاسگزاری کنید. یادتان نرود که اساس انتقال احساس قدرشناسی، روابط اجتماعی و دریافت توجه مثبت است. پس در جمع بودن به این کار یاری می نماید.